Maandag was de tweede pro-formazitting voor de rechtbank in Maastricht over de zaak van Thijs H. Wie? Even een korte introductie. Thijs wordt ervan verdacht dat hij op zaterdag 4 mei in de Scheveningse Bosjes in Den Haag een 56-jarige vrouw met messteken om het leven heeft gebracht. Ook staat hij terecht voor de moord op twee mensen die op dinsdag 7 mei op de Brunssummerheide, net als de dame in Den Haag, met messteken om het leven zijn gekomen. Dit klinkt allemaal wat bizar, maar wat nog veel opmerkelijker aan dit geheel was dat, diezelfde dinsdag, Thijs zichzelf heeft ingecheckt bij een GGZ kliniek in Maastricht. Hij kwam daar binnen met een met bloed besmeurt T-shirt en ook zijn handen zaten onder het bloed. Bij het eerste gesprek in de kliniek gaf hij aan dat hij een tijdje over de Brunsssummerheide had gezworven. Ondertussen was al bekend dat er een drietal mensen om het leven waren gebracht op de desbetreffende locaties. Op het moment van binnenkomst van Thijs werd er besloten om geen politie in te schakelen. Pas wanneer hij die avond weet te ontsnappen door in de tuin stoelen op elkaar te stapelen en over de muur te klimmen wordt besloten om alarm te slaan. Diezelfde avond wordt Thijs door zijn ouders teruggebracht naar de kliniek, waarop hij de volgende dag opnieuw weet te ontsnappen als er chaos in de kliniek wordt veroorzaakt door een andere cliënt. Zodra zijn ontsnapping bekend is geworden, wordt hij op de nationale opsporingslijst geplaatst. Diezelfde avond wordt Thijs langs de openbare weg door de politie opgepakt.
In eerste instantie ontkent Thijs dat hij deze moorden heeft gepleegd. Niet veel later verklaart hij dat hij zich niets kan herinneren van hetgeen er is gebeurd. Tijdens de rechtszitting geeft hij echter aan te hebben gelogen. Thijs heeft inmiddels bekend en zelfs een brief aan de nabestaanden geschreven waarin hij zijn spijt betuigt. Was dit om sympathie te wekken of meende hij dit echt? Thijs geeft zelf aan dat hij de moorden heeft gepleegd omdat hij hiertoe opdracht kreeg via nieuwsberichten en kentekenplaten. Hij moest de moorden plegen omdat anders zijn familie dood zou gaan. Klinkt als iemand die vanuit een psychose handelt, toch? Het OM heeft echter haar vraagtekens bij de bekentenis. In de periode voorgaand aan de moorden heeft Thijs namelijk sites bezocht met onderwerpen als ‘hoe moet je je gedragen als een psychopaat’, ‘hoe kun je professionals als politie en rechters voor de gek houden’ en ‘hoe kan het dat een psychopaat kijkt naar iemand die wordt doodgestoken en daar geen emoties bij voelt’.
De discussie of er wettig en overtuigend bewijs is dat Thijs de moorden heeft gepleegd, lijkt niet meer van toepassing nu er sprake is van een bekennende verdachte. Daarnaast heeft moeders haar bijdrage geleverd door tijdens één van de verhoren het vermoedelijke moordwapen, een keukenmes, mee te brengen. Ook de videobeelden van de GGZ kliniek waarop Thijs te zien is bij binnenkomst met bebloed shirt en bebloede handen ondersteunen dit gegeven. Overigens vraag ik mij af of in dezen het beroepsgeheim doorbroken had mogen worden, het gevaar was op dat moment al geweken omdat Thijs zich bij een instelling had gemeld, maar dat is een discussie voor een ander moment. Het is nu aan de rechter om een oordeel te geven.
Wanneer iemand in Nederland bij volle verstand een misdrijf pleegt, wordt hij bestraft met een gevangenisstraf. Simpel toch? Maar wat nou als iemand een delict pleegt waarbij zijn verstand werd gehinderd door een ziekelijke stoornis? Dan is het delict in beginsel niet met opzet gepleegd en dus is het niet mogelijk om iemand te straffen. In Nederland lossen we dit op door het opleggen van een tbs-maatregel of een plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis (dit laatste bij relatief lichte delicten, in casu niet van toepassing lijkt mij). Nu kan ik een heel epistel houden over wat deze maatregelen inhouden, maar dat laat ik aan Wikipedia over.[1] Ik ben juist benieuwd naar wat er met de casus van Thijs gaat gebeuren. Zeker omdat het OM twijfelt over de oprechtheid van zijn verklaring over zijn, al dan niet geveinsde, psychose. Hoe wordt dit uitgezocht?
Om erachter te komen of Thijs stiekem een psychopaat is of dat hij wel degelijk in een psychose verkeerde ten tijde van het plegen van het delict, wordt hij voor onderzoek naar het Pieter Baan Centrum (hierna; PBC) gebracht. Daar wordt uitgebreid psychiatrisch en psychisch onderzoek gedaan over de geestesgesteldheid van de verdachte en de causaliteit met het delict. Deze periode duurt ongeveer zeven weken en zou voldoende moeten zijn om een beeld te geven over de mate van toerekeningsvatbaarheid van Thijs tijdens de steekpartijen. Overigens is het zo dat wanneer we te maken hebben met een weigerende verdachte, ook wel weigerende observandi genoemd, kan deze periode van zeven weken worden verlengd. Daar is bij Thijs geen sprake van geweest. Vermoedelijk heeft hij dus wel mee willen werken. Eind november worden de resultaten van dit onderzoek verwacht.
Ondertussen hield ook het Nederlands Forensisch Instituut (hierna: NFI) en een toxicoloog zich bezig met deze zaak. Zij moesten bepalen of Thijs tijdens het plegen van het delict onder invloed was van drugs. Uit het onderzoek is gebleken dat er amfetaminesporen zijn gevonden. Dit kan zowel wijzen op het gebruik van drugs, iets waarmee Thijs in het verleden ook bekend mee was, maar ook op medicatie voor adhd. Nu weet ik uit ervaring met cliënten, nee ik heb het niet zelf geprobeerd, dat je adhd-medicatie niet alleen kunt slikken om de symptomen te verminderen, maar ook dat je het kan versnijden. Als je adhd-medicatie vergruist tot poeder en je snuift het op, werkt dit hetzelfde als speed. Don’t try this at home, maar dit had Thijs natuurlijk ook kunnen bedenken.
Een andere troefkaart die het OM wil spelen is het opvragen van het medische dossier bij de behandelaren van Thijs. De behandelaren weigeren echter inzicht te geven in dit dossier en beroepen zich op hun medisch beroepsgeheim. Dit is wel een interessante aangezien Thijs, volgens zijn advocaat, toestemming heeft gegeven om zijn medisch dossier in te zien. Als behandelaar heb je, ook al geeft je cliënt toestemming, alsnog zelf de keuze om je beroepsgeheim te doorbreken. Zeker wanneer dit ernstige nadelige gevolgen kan hebben voor je cliënt. Wat zou er zo geheim zijn dat behandelaren de inzage in zijn dossier weigeren? Inmiddels heeft de officier van justitie gisteren laten weten dat de rechter is ingeschakeld om de stukken alsnog te krijgen. Ik ben benieuwd of de rechter hierin meegaat.
Kortom, er is voldoende bewijs dat Thijs het delict heeft gepleegd waardoor hem dus een gevangenisstraf en/of een maatregel in de vorm van tbs boven het hoofd hangt. Indien blijkt dat Thijs dit allemaal goed doordacht heeft en een ziek spelletje met justitie wilde spelen, dan is dit wellicht wat gestoord maar is hij wel toerekeningsvatbaar en rest hem een lange gevangenisstraf. Als blijkt dat Thijs de waarheid sprak en hij daadwerkelijk werd geteisterd door psychoses dan zou kunnen worden volstaan met een tbs met dwangverpleging. Behandeling voor de psychoses en hij kan weer terug de samenleving in. Maar wat nu als blijkt dat Thijs een volleerd psychopaat blijkt te zijn? Uit onderzoek en wiki blijkt dat dit geen stoornis is, maar een error in het menselijk brein waarbij de amygdala beschadigd is.[2] Dit kun je niet herstellen met therapie of medicatie, dus wat volgt er dan? Ik wens de rechters in Maastricht veel succes met het nemen van deze beslissing. De volgende zitting vindt plaats op 17 december 2019.
[1] Zie Wiki voor de uitleg van tbs met dwangverpleging, via https://nl.wikipedia.org/wiki/Terbeschikkingstelling_(Nederlands_strafrecht)
[2] De psychopaat redt soms levens, gelezen in de Volkskrant, via https://www.volkskrant.nl/archief/-de-psychopaat-redt-soms-levens~a3348158/