Je kent het wel. Je bent lekker aan het surfen over het wereldwijde web op zoek naar je ideale vakantieadres om je vrije dagen te spenderen. Een paar websites klik je aan om te vergelijken en uiteindelijk heb je een bepaald idee in je hoofd waar je graag naar toe wilt. De volgende dag zet je je computer aan om je mail te checken en lekker te grasduinen op Facebook, als ineens alle advertenties op de site gaan over de vakantiebestemming waar je de dag ervoor naar hebt gekeken. Oké, dat zal dan wel aan de cookies liggen, denk je dan. Maar wat nu als je diezelfde dag ervoor met een buurman hebt gesproken over het proeflidmaatschap bij Second Love (uitleg lijkt mij niet nodig) en ineens verschijnen er op je computer advertenties over vreemdgaan en dating voor stellen? Dat is toch raar? Je hebt immers alleen maar gepraat met de buurman over het fenomeen Second Love, de zoektocht online was je nog niet eens gestart. Toch weten adverteerders al dat er ideeën in jouw hoofd rondstruinen over de mogelijkheid om je aan te melden bij een vreemdgangerswebsite. Best eng. Hoe kan het nu dat het enkel ergens over praten voldoende is om adverteerders van websites te enthousiasmeren om jou te voorzien van de nodige advertenties op internet?
Nee, het is niet alsof de FBI in Nederland overal microfoons heeft opgehangen of camera’s heeft geïnstalleerd om uit te vogelen wat wij allemaal in onze vrije tijd doen. De meesten van ons zijn geen crimineel meesterbrein maar hebben hooguit een uitspatting door in het weekend bruut te gaan barbecueën. Saai voor afluisterinstanties. Instanties die wel geïnteresseerd zijn in ons welbevinden en vooral in onze behoeftes zijn commerciële bedrijven. Om de verkoop te stimuleren willen zij maar wat graag weten wat jij wilt en waar jij behoefte aan hebt, om daar vervolgens slim op in te spelen. Hoe doen ze dat?
Zoals ik hiervoor al aangaf is de meest gangbare manier via cookies die je achterlaat op websites. Maar het gaat verder. Tegenwoordig heeft vrijwel iedereen een smartphone op zak. Op jouw smartphone zit een microfoon zodat je met andere mensen kunt bellen, logisch anders wordt het nogal een eenzijdig telefoongesprek. Dat die microfoon ook werkt zonder dat jij actief aan het bellen bent, is iets waar je je misschien (nog) niet bewust van bent. Apps als Facebook, Google en Instagram maken hier vooral graag gebruik van. Vermoedelijk reageert de app op ‘triggers’ waardoor er af en toe toegang tot je microfoon wordt verleend. Deze data is goud waard voor commerciële bedrijven. Facebook zit overigens nog in de ontkenningsfase, Google geeft wel openheid over het opnemen en verwerken van deze data. Schrijfster Sam Nichols nam de proef op de som door meermalen een boel zinnetjes in de buurt van haar telefoon uit te spreken die allen betrekking hadden op een verlangen om te gaan studeren of iets te gaan kopen voor werk.[1] Binnen korte tijd veranderden de advertenties op haar browser. Advertenties over studeren of waar ze goedkope kleding kon halen. Allemaal deals om haar over te halen in te gaan op een aanbod.
Onder het mom van ‘don’t try this at home’ lijkt me dit dan wel weer een leuke om zelf te gaan testen. De mogelijkheden zijn oneindig! Pak de telefoon van partner of ouder en voer daar een eenzijdig gesprek mee over roze olifanten en flamingo’s voor in de tuin. Eens kijken of Intratuin sneller is dan de Praxis of de Gamma met het aanbieden van opblaasflamingo’s. Of graai de telefoon van je broertje of zusje en heb het steeds over luiers voor volwassenen. Lijkt mij echt hilarisch. En mocht je nu echt een hekel hebben aan iemand dan kun je altijd nog een monoloog gaan voeren over de handel en transport van cocaïne via Antwerpen naar Nederland. Als privédetective lijkt me dit ook wel handig. Het scheelt je een hoop spy-apparatuur. Enkel de activatie van een apparaat wat iemand toch al bij zich draagt is economisch veel efficiënter.
Zou het echt zo makkelijk zijn om een
telefoon af te luisteren? Bij instanties als Google en Facebook is het doel
duidelijk, meeliften op de behoeftes van anderen. Hoe zit dat dan met de
overheid? Zouden zij ook zo makkelijk mensen af kunnen luisteren? Waarom zijn
er dan nog steeds zo veel niet opgeloste zaken? Aan de hand van deze gedachte
lijkt het mij niet voor de hand liggend dat het zo eenvoudig is om mensen af te
luisteren. Ik kan dus met een gerust hart blijven praten met vrienden over de
ideale roofoverval of de perfecte moord zonder dat er ineens politie op mijn
stoep staat. Er zal hooguit een hacker voor mijn deur komen te staan die mijn
plannen ook goed vindt en mij wil inhuren, of chanteren, om de concurrentie
koud te maken. Als dat het ergste is…. En voor zij die zich eenzaam voelen; you
never walk alone…
[1] Sam Nichols, Je bent niet gek, je telefoon luistert wel degelijk mee, 8 juni 2018, Vice.com, te vinden via https://www.vice.com/nl/article/wjbzzy/je-bent-niet-gek-je-telefoon-luistert-wel-degelijk-mee